31/05/2010
|
So với những động vật có vú khác, loài người tạo ra tương đối ít số lượng tinh trùng có thể sống sót được –tinh trùng có khả năng bơi cạnh tranh để xâm nhập trứng chưa thụ tinh.
Khoảng 1/5 người đàn ông khỏe mạnh tuổi từ 18-25 tạo ra tinh trùng bất thường đếm được. Thậm chí tinh trùng họ sản xuất ra thường có chất lượng kém. Thật ra, chỉ khoảng 5-15% tinh trùng cỡ trung bình đủ để được xếp loại là “bình thường” theo quy tắc nghiêm ngặt của WHO - và những người đó là những người trẻ, khỏe. Ngược lại, hơn 90% tinh trùng của bò đực hay cừu đực trang trại, hay chuột thí nghiệm là bình thường.
Nam giới cũng chịu đựng tỷ lệ mắc cao không cân đối của hệ sinh sản, từ khiếm khuyết bẩm sinh và tinh hoàn không xuống được đưa tới ung thư hay bệnh bất lực. Vì tất cả những vấn đề đó ảnh hưởng tới thụ tinh, thật hiếm có điều kỳ diệu nào cho người nam mong muốn có con cả. Thật ra, đang gia tăng số nam giới tìm kiếm con cho chính họ. Trong số 7 cặp được xếp loại vô sinh, yếu tố nam là nguyên nhân thường gặp nhất.
Năm tới đánh dấu 20 năm kỷ niệm hội thảo của WHO nơi các nhà khoa học báo động thế giới rằng nam giới phương Tây đang chịu đựng cuộc khủng hoảng vô sinh. GS Niels Skakkebaek của ĐH Copenhagen đã trình bày các dữ kiện tinh trùng đếm được đã giảm ½ trong hơn 50 năm qua. Tinh trùng trong thập niên 40 điển hình trên 100 triệu tinh trùng/ml, nhưng GS Niels Skakkebaek tìm thấy rằng chúng đã giảm trung bình 60triệu/ml. Những nghiên cứu khác tìm thấy rằng khoảng 15-20% người trẻ hiện nay có thể đếm được số lượng tinh trùng ít hơn 20 triệu/ml, mà từ chuyên môn định nghĩa là bất thường. Ngược lại, bò sữa đực có số lượng tinh trùng đếm được hàng tỷ.
Chuyên gia về sinh học sinh sản người ngạc nhiên về nghiên cứu của người Đan Mạch. Khuynh hướng giảm dường như chỉ ra rằng nam giới đã trên con đường vô sinh hoàn toàn trong vài thế hệ tới (dù nghiên cứu gần đây đưa ra sự giảm số tinh trùng đếm được có thể ở đáy).GS Niels Skakkebaek không có lời giải thích nào khác hơn ngoài lời nói rằng sự giảm sẽ là mức báo động tương đương rối loạn hệ sinh sản khác tăng lên, như là ung thư tinh hoàn và tinh hoàn ẩn, tình trạng tinh hoàn xuống bìu bất thường.
Các chuyên gia bắt đầu nói về hiện tượng ảnh hưởng đến nam giới, thu thập các rối loạn được biết là hội chứng bất sản tinh hoàn. Họ muốn biết nguyên nhân gây ra hiện tường đó là gì, bởi vì những thay đổi xảy ra quá nhanh chóng đối với di truyền. Có thể là có sự thay đổi lối sống hay môi trường của nam giới, và gần như mọi vấn đề được đưa ra, từ tiếp xúc hóa chất ô nhiễm tới thời trang hiện đại đối với quần lót quá chật. Có một sự nhất trí nổi bật lên trong số các chuyên gia là cho dù vấn đề vô sinh nam nổi bật là gì đi nữa, nó cũng bắt đầu từ bên trong. Lối sống của nam giới không là vấn đề, nhưng đó là mẹ của họ.
Quá trình tạo tinh trùng, gọi là sinh tinh, bắt đầu thời thanh niên, nhưng công việc cơ bản là vài tháng trước và lập tức ngay sau sinh. Số nghiên cứu đang gia tăng chỉ ra sự phát triển “cửa sổ” chủ yếu của tinh hoàn bắt đầu ở sự phát triển bào thai và kết thúc trong 6 tháng đầu đời. Can thiệp vào thời kỳ phát triển quan trọng này, và đứa trẻ trai sẽ chịu đựng hậu quả thời gian sống của tình trạng kém tối ưu về thụ tinh.
Vì vậy chúng ta có tiến gần tới lời giải thích cho tại sao lại có quá nhiều nam giới ngày nay chịu đựng những vấn đề sinh sản?
“Gần như có ý kiến cho rằng nhiều thay đổi trong đời sống và môi trường trong hơn 50 năm qua là dễ thấy nhất đối với sự sản xuất tinh trùng”, GS Richard Sharpe, chuyên gia nghiên cứu thụ tinh ở Hội đồng nghiên cứu y khoa. Nó có thể là những yếu tố khác nhau kết hợp lại để có một ảnh hưởng kết hợp”. Một số nghiên cứu chỉ ra sự kết hợp giữa phát triển sớm trong bụng và vấn đề sinh sản nam trong cuộc sống sau này, đặc biệt số tinh trùng đếm được thấp. Ví dụ như, mẹ mang thai tiếp xúc với mức cao dioxin do hậu quả của tai nạn công nghiệp năm 1976 ở Seveso, Ý đã thấy rằng có tỷ lệ tinh trùng đếm được thấp hơn mức trung bình. Nhưng nam giới tiếp xúc dioxin ở giai đoạn trưởng thành không thấy ảnh hưởng này. Nghiên cứu khác cho thấy phụ nữ ăn số lượng lớn thịt bò trong suốt lúc mang thai, chế độ ăn giàu hóa chất phá hủy gọi là polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), sẽ sinh ra con trai có tỷ lệ tinh trùng đếm được thấp tương đối. Nhưng người trưởng thành nam ăn thịt bò không có ảnh hưởng tương tự.
Trong khi đó, nghiên cứu di cư giữa Thụy Điển và Phần Lan, nguy cơ ung thư tinh hoàn trong cuộc sống nam giới có khuynh hướng theo nước anh ta sinh ra hơn là theo nước anh ta đang sinh sống. Đó là môi trường của mẹ anh ta sống khi mang thai, hơn chính bản thân khi là cậu bé hay một thanh niên sống, đó có thể quyết định lớn tới nguy cơ ung thư tinh hoàn của người.
Một trong những bằng chứng hỗ trợ mạnh nhất cho ý kiến này là nghiên cứu từ những người hút thuốc lá. Một người nam hút thuốc giảm số tinh trùng đếm được 15% và ngược lại nếu anh ta bỏ thuốc. Tuy nhiên, một người nam mà mẹ của anh ta hút thuốc trong suốt thời kỳ mang thai có sự giảm số tinh trùng đếm được hơi ấn tượng tới 40% mà cũng có khuynh hướng ngược lại khi bỏ rượu.
GS Sharpe nói rằng những tìm kiếm như vậy có thể giải thích bằng những hiểu biết về tế bào tinh trùng đầu tiên được tạo như thế nào. Tế bào Sertoli, hoạt động như người canh gác cho sự phát triển của tế bào tinh trùng, là tế bào đầu tiên nhất để tạo thành đường sinh dục của bào thai nam giới người. Số lượng tinh trùng có thể tạo ra ở người trưởng thành phụ thuộc tế bào Sertoli phát triển trong giai đoạn bào thai, vì thế bất kỳ điều gì ảnh hưởng đến sự tạo thành tế bào Sertoli ở trong cơ thể mẹ sẽ ảnh hưởng đến sự sản xuất tinh trùng nhiều năm sau. Yếu tố cuộc sống của phụ nữ mang thai có ảnh hưởng lớn lên số lượng tinh trùng đếm được ở con trai trưởng thành, và cơ chế hợp lý mà có thể xảy ra là qua giảm số lượng tế bào Sertoli, GS Sharpe nói.
Nhưng chìa khóa của câu hỏi bây giờ là xác định sự liên quan giữa lối sống và yếu tố môi trường.
Đây là thách đố. Ví dụ, béo phì, là vấn đề phát triển và nó có liên kết với vấn đề sinh sản của nam và nữ. Một nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ mang thai quá tăng cân có khuynh hướng tạo ra con trai có tinh dịch kém chất lượng. Nhưng có phải mỡ là nguyên do, hay hóa chất trữ trong mỡ?
Có nhiều mối quan tâm về hóa chất môi trường, đặc biệt những yếu tố bắt chước hormone giới tính nữ- hóa chất dạng oestrogen, hay giới tính nam, đặc biệt testosterone đóng vai trò chủ yếu trong kích thích sự phát triển tế bào Sertoli. Cho đến giờ, nghiên cứu Seveso cung cấp kết nối rõ ràng nhất giữa sự phát triển bào thai người, số lượng tinh trùng đếm được thấp và tiếp xúc tiền sản với hóa chất môi trường. Nhưng nồng độ dioxin từ tai nạn công nghiệp là cao khác thường.
Có nhiều khó khăn khi cố gắng thiết lập mối liên kết tương tự, quan trọng giữa vấn đề sinh sản nam và tiếp xúc với nồng độ thấp của nhiều hóa chất có thể gây tính oestrogen yếu hay tắc androgen, gồm những chất rộng rãi như thuốc diệt côn trùng, khói giao thông, plastic hay thậm chí đậu nành. GS Sharpe nói có nhiều bằng chứng để cập nhật là yếu hay không tồn tại.
Cộng đồng quan tâm đến ảnh hưởng ngược lại của hóa chất môi trường lên sự tạo tinh trùng ở người trưởng thành, nói chung, chưa được hỗ trợ bởi những dữ kiện có sẵn của con người. Nơi đâu ảnh hưởng trái ngược của hóa chất môi trường được tìm thấy, họ thường trong một nhóm nghề nghiệp hơn là áp dụng cho dân số nói chung, ông ta nói.
Vì thế, mặc dù các nhà khoa học đang dần đóng cánh cửa quan trọng về sự phát triển của bào thai người quyết định tình trạng thụ tinh của nam giới trong cuộc sống sau này, họ vẫn còn chưa chắc về những gì có thể ảnh hưởng đến thay đổi trong tình trạng sinh sản. Nhưng có một điều rõ ràng, mẹ anh ta là người chắc chắn giữ chìa khóa này.
Nguồn:
BS Phạm Thị Mỹ Thanh (Dịch)
Khoa Sản E – BV Từ Dũ
Các bài viết khác
