23/11/2020

Dãn não thất

 

Dãn não thất là gì?

Nếu bác sĩ sản hoặc bác sĩ siêu âm thông báo rằng thai của bạn có não thất lớn hơn bình thường, tình trạng này được gọi là dãn não thất. Trong não có 5 khoang dịch thông thương với nhau, được gọi là não thất. Các não thất này tạo ra và được lấp đầy bởi dịch não tủy; và từ các não thất, dịch não tủy di chuyển đến tủy sống.

Trong siêu âm thai định kì, chiều rộng của phần sau (“sừng sau”) của 2 não thất bên được đo đạc. Hai khoang song song nhau này hẹp ở phía trước và rộng hơn ở phía sau. Sừng sau não thất bên có thể được thể hiện rõ trên siêu âm có dạng một vùng có màu đen (vì chứa dịch) với hình dạng gần giống như hình tam giác với một mảng mô trắng gọi là “đám rối mạng mạch). Mảng này chưa nhiều mạch máu nhỏ, tiết ra dịch não tủy. Bề rộng của sừng sau não thất bên bình thường <10mm.

Kích thước từ 10-15mm gọi là dãn não thất. Từ 10-12mm gọi là dãn não thất nhẹ, nếu >15mm gọi là não nước. Thường não thất bên ở bé trai sẽ hơi lớn hơn so với bé gái. Dãn não thất có thể xảy ra trong khoảng 1% thai kì.

Nguyên nhân gây nên dãn não thất?

Có nhiều bất thường có thể dẫn đến tắc nghẽn tuần hoàn dịch não tủy. Đường dẫn nhỏ giữa não thất ba và não thất tư, được gọi là cống não, có thể bị tắc, dẫn đến tích tự dịch phía trên cống não và làm dãn não thất bên. Bất thường này có thể được thấy trên siêu âm qua hình ảnh khoang dịch (màu đen) bị dãn rộng phía trên mức tắc nghẽn.

Các nguyên nhân thường gặp của dãn não thất:

-         Nhiễm trùng

-         Bất thường cấu trúc não/tủy sống

-         Bất thường nhiễm sắc thể

-         Xuất huyết não

Tôi cần thực hiện thêm xét nghiệm gì khi thai có dãn não thất?

Khi bề rộng của não thất bên >10mm, bạn có thể sẽ được tư vấn thực hiện thêm một số xét nghiệm:

-         Thai sẽ được khảo sát kỹ lưỡng qua siêu âm để loại trừ các bất thường hình thái khác.

-         Khảo sát kỹ lưỡng về hình thái đặc biệt là cấu trúc của não và tủy sống thai, vì nó có thể là nguyên nhân của dãn não thất. Bác sĩ sản hoặc siêu âm sản có thể đề nghị siêu âm qua ngã âm đạo để có hình ảnh rõ hơn về cấu trúc  não.

-         Bạn có thể sẽ được tư vấn chọc ối để khảo sát các bất thường nhiễm sắc thể liên quan đến dãn não thất. Nhiễm sắc thể là nơi mà thông tin di truyền được lưu giữ. Chúng ta thường có 46 kết thành 23 cặp; với

23 chiến xuất nguồn từ bố và 23 chiếc xuất nguồn từ mẹ. Ví dụ, người bị hội chứng Down có thêm một chiếc ở cặp nhiễm sắc thể số 21. Một vài trường hợp thai nhi bị hội chứng Down có dãn não thất, nhưng vẫn có những hội chứng bất thường di truyền khác nữa liên quan dãn não thất, ví dụ những bất thường di truyền liên kết với giới tính gặp ở thai trai.

-         Sàng lọc các nguyên nhân gây nhiễm trùng bào thai như CMV hay Toxoplasmosis…

-         Trong một vài trường hợp, chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể được lựa chọn nhằm đánh giá phát triển vỏ não (lớp vỏ ngoài của não) cũng như các bất thường não khác nếu có.

Nếu các bất thường khác đều “âm tính”, thai của bạn sẽ được chẩn đoán dãn não thất “đơn độc”.

Việc khám thai định kì sau đó sẽ khảo sát tình trạng dãn não thất để đánh giá kích thước não thất vẫn dãn hằng định, tăng lên hay giảm xuống.

ThS. BS. Lê Võ Minh Hương